Het maken van een breedbeeld (16:9) video

Steeds meer mensen bezitten een breedbeeld TV. Steeds meer videocamera's kunnen in breedbeeld formaat (16:9) opnemen. Steeds meer mensen bewerken hun opname's en maken daar een DVD van. Logischerwijs ontstaat dan de behoefte om ook die DVD in het breedbeeld formaat te gaan vervaardigen. En daar wringt hem dan meestal de schoen.
Veel videobewerkings programma's en DVD authoring programma's bieden weinig of geen ondersteuning bij het maken van 16:9 video's. En toch is het goed mogelijk. Hoe? Dat probeer ik in deze workshop uit te leggen.
Hierbij heb ik veel ondersteuning gehad van o.a. Roger Vranckx en erratic. Twee mensen die veelvuldig aanwezig zijn in de discussiegroep nl.hobby.video. Zonder hun hulp en aanwijzingen had ik deze workshop niet kunnen maken.

Anamorphic en Letterboxed
Er bestaan meerdere manieren waarop breedbeeld video kan worden gemaakt. Twee daarvan zijn Anamorphic en Letterboxed.
Simpel gezegd komt het er op neer dat Anamorphic beeld gebruik maakt van alle beschikbare lijnen. Tijdens weergave op een 4:3 TV wordt dit beeld in elkaar gedrukt en onstaan zwarte balken aan de boven- en onderkant. Met deze methode wordt de volledige resolutie behouden.
Bij Letterboxed worden aan de video zwarte balken toegevoegd. Bij weergave op een breedbeeld TV wordt ingezoomed op de video waardoor de zwarte balken verdwijnen. Hierbij worden de pixels als het ware uitgerekt. Het zal duidelijk zijn dat hierdoor de resolutie vermindert en het beeld dus minder scherp wordt. De Anamorphic methode verdient dus de voorkeur.
Duidelijke uitleg over Anamorphic en Letterboxed is onder andere te vinden op http://www.dvd-home.nl/artikel/anamorphic.htm. Dit is een goede site om even wat verder door te bladeren. Ook op http://www.mangadvd.nl/faq.html staan enkele goede verduidelijkingen.
En verder kwam ik nog een klein pdf bestandje tegen met tips over het instellen van de dvd speler en de TV. Klik hier om het document te lezen (pdf reader nodig).

De videocamera
Veel hangt af van de methode waarmee de camera in breedbeeld opneemt. Voor zover ik weet nemen de Sony camera's anamorphic op en kan dat meteen worden verwerkt tot een 16:9 DVD. Als een camera echter letterboxed opneemt, dus met zwarte balken, dan zal de verdere bewerking gewoon in het 4:3 formaat moeten plaatsvinden. Een nadeel hiervan is dat er minder lijnen voor het beeld worden gebruikt. En daardoor zal het beeld op een breedbeeld TV minder scherp zijn. Immers, het beeld wordt dan bij 16:9 weergave in de hoogte opgerekt.

Het is wel mogelijk om van een letterboxed opname een anamorphic bestand te maken. Bijv. met TMPGenc zijn de zwarte balken (72 lijnen onder en 72 lijnen boven) te verwijderen. Wat overblijft (720x432) zal dan weer 'geresized' moeten worden naar 720x576. Dan heb je een echt 16:9 anamorphic beeld. Maar waarschijnlijk krijg je dan problemen met de interlacing, dus slechte kwaliteit (gekartelde randen). Dus is het beter een letterboxed opname gewoon als 4:3 opname te behandelen.

Een snelle methode om te zien of een capture van een camera anamorphic is, is het afspelen van zo'n (AVI) capture met bijv. PowerDVD. Het beeld zal dan wel in 4:3 worden weergegeven maar zonder zwarte balken en in de hoogte opgerekt. Windows MediaPlayer zal wel zwarte balken toevoegen dus daarmee is het niet te controleren.
Sommige programma's zullen het tijdens het capturen ook goed laten zien. Bijv. Studio8 zal ook een 4:3 preview laten zien zonder zwarte balken. Als tijdens het capturen in het preview venster zwarte balken zijn te zien dan is het een letterboxed opname.

Video in 16:9
De video is in 16:9 formaat opgenomen, daarna bewerkt en met een authoring programma, bijv. Studio8, naar een DVD compilatie weggeschreven En dan blijkt bij controle met bijv. PowerDVD de compilatie toch nog in 4:3 formaat af te spelen. Dit is o.a. het geval bij compilaties gemaakt met Studio8
Hiervoor zijn twee oplossingen mogelijk. Namelijk, de AVI's encoderen naar DVD formaat (met TMPGenc of een ander encodeerprogramma dat 16:9 ondersteunt) en er dan met een DVD authoring programma zoals DVD-lab een DVD compilatie van maken en branden.
Of door Studio8 wel een DVD-compilatie laten maken (dus niet branden) en dan, alvorens te branden, de IFO bestanden bewerken met IfoEdit. Daarin staat namelijk voor de DVD de informatie hoe een DVD moet worden weergegeven.
Na het aanpassen van deze bestanden kan dan de compilatie met bijv. Nero worden gebrand.

IfoEdit
IfoEdit Met behulp van IfoEdit is het dus mogelijk om van een met Studio8 gemaakte DVD-compilatie een 16:9 DVD te maken. Je brandt de DVD dan niet met Studio8, maar laat deze wel gewoon de DVD folders maken op je HD.
IfoEdit vind je op http://www.ifoedit.com. Wat je met IfoEdit moet aanpassen in de ifo bestanden wordt in het Engels uitgelegd op http://www.ghorne.pwp.blueyonder.co.uk/vidtest/169frame.htm. Van belang is step 3 - Correct the aspect ratio.
Start IfoEdit. Open hiermee een ifo bestand in de directory VIDEO_TS waar de DVD compilatie zich bevindt. Dubbelklik, in het onderste venster van IfoEdit, op de regel:
Video: MPEG-2 720x576 (PAL) (PAL 625/50)(4:3) (not specified perm. display)
Nu opent zich een dialoog venster met 'Video attributes' waarin allerlei parameters aangepast kunnen worden.
Zet de 'Aspect ratio' op 16:9 en de 'Static' op 'Automatic letterboxed'. Die laatste parameter is voor de weergave op een standaard 4:3 TV.
Klik op OK, kies voor 'Save' en antwoord bevestigend om ook het *.bup bestand aan te passen.
Doe dit voor alle aanwezige ifo bestanden. Nu is de DVD compilatie omgezet naar 16:9. Dit kun je testen door de compilatie af te spelen met PowerDVD en natuurlijk met een uiteindelijk gebrande DVD. De DVD folders kun je branden met bijv. Nero.

TMPGenc
Als je de DVD compilatie niet met Studio8 aanmaakt maar met een DVD authoring programma zoals DVD-lab of TMPGenc DVD Author of dergelijke wilt uitvoeren dan moet je er voor zorgen dat het geëncodeerde bestand (AVI naar mpeg) van de juiste aspect ratio's wordt voorzien.
Dat kan met TMPGenc op de volgende manier:
- Start TMPGenc en kies voor de Project Wizard.
- Op de eerste pagina kies je voor DVD PAL (16:9).
- Rechts onderaan kies je het audio type (CBR Linear PCM of CBR MPEG-1 Layer II). Je zou hier voor VBR (variabele bitrate) kunnen kiezen. TMPGenc is dan veel langer bezig, maar de uiteindelijke kwaliteit van de video kan hiermee nog iets beter worden. Met name als de video (ruim) langer dan een uur is.
- Klik op next.
- Op pagina 2 open je je DV AVI bestand. TMPGEnc zal dit herkennen als 4:3. Dat moet je dus wijzigen in '16:9 625 line (PAL)'.
- Klik op next.
- Pagina 3 sla je over door meteen op next te klikken.
- Ook pagina 4 mag je gemakshalve overslaan. Eventueel kan je op Expert klikken om nog wat instellingen te wijzigen, maar als je TMPGenc voor het eerst gebruikt laat je alles beter ongemoeid. Echter als je met een oudere versie van TMPGenc werkt heb je in het eerste scherm niet de keuze voor 16:9. Daardoor zal de specificatie van de output niet op 16:9 staan. Controleer dit dus even voor alle zekerheid in de Expert Settings. In het tabblad 'Video' staat de Aspect ratio. Als deze nog op 4:3 staat, wijzig die dan in 16:9. Indien nodig eerst even met rechts klikken op het item Aspect ratio om deze optie te 'unlocken'.
- Op pagina 5 klik je op OK en laat je TMPGEnc een MPEG-2 bestand maken. Of beter nog, de elementary streams m2v en mp2.
Als je dat MPEG-2 bestand bekijkt moet je normaal gezien alles reeds in de juiste proporties zien, dus in 16:9 formaat. Dat hangt evenwel van je MPEG-2 decoders af. Mogelijk lijkt alles nog steeds vervormd. PowerDVD zal het wel goed weergeven.

DVD authoring
De geëncodeerde bestanden dienen nu als bron voor het authoring programma. Deze zal natuurlijk wel het 16:9 formaat moeten ondersteunen. DVD-lab is zo'n programma. Maar ook TMPGenc DVD Author heeft er geen moeite mee.
De genoemde programma's ontdekken dat het 16:9 bestanden zijn en zullen de DVD compilatie in dat formaat wegschrijven. In DVD-lab kun je in de project properties dit zelf eventueel instellen.

De menu's
De menu's zullen altijd in 4:3 formaat zijn. DVD-lab geeft je de keuze om ook in 16:9 formaat menu's te ontwerpen maar geeft dan de waarschuwing dat op sommige DVD-spelers de subpictures niet altijd uitgelijnd zullen zijn. M.a.w. het is mogelijk dat de 'hotspot' bij selectie niet altijd op de juiste plaats zal staan.


27 juli 2003
Johan de Jong