Dolby in Studio 9

Vanaf Studio 9.0 wordt Dolby Pro Logic ondersteund. Vanaf versie 9.3.5 wordt ook Dolby Digital 2 en Digital 5.1 ondersteund.
Om dat te kunnen gebruiken moet de activatiesleutel aangeschaft worden van de Advanced Codec set. Deze set bevat naast de Dolby Digital 2 - en de Dolby Digital 5.1 codec ook de MPEG4 encoder/decoder en de MP3 codec. Aanschaffen gaat in Studio on-line d.m.v “Help” > “Activatiesleutels aanschaffen”; de prijs is € 9,99.
Wat zijn die Dolby standaards en hoe wordt het opgeslagen?
De standaards vind je op www.dolby.com beschreven. In het kort weergegeven:
Dolby Pro Logic is een techniek waarbij 4 kanalen (links, rechts, centrum en surround = achtergrond) samen in één stereo geluidskanaal gecodeerd zijn. Niet de volle bandbreedte wordt gehaald, de kanaalscheiding werkt binnen het gebied van 100 Hz tot 7 kHz.

Dolby Digital 2.0: twee digitale geluidskanalen die zowel stereo, als Dolby Surround informatie bevatten, welke met een Dolby ProLogic decoder kan worden omgezet in vier kanalen. Op schijf neemt dit belangrijk minder ruimte in dan Dolby 5.1 Daarom wordt het soms gebruikt bij meertalige uitvoeringen van DVD’s waarbij het geluid in veelvoud op de DVD geschreven moet worden.

Dolby Digital 5.1: vijf volledig gescheiden digitale kanalen (links, center, rechts, links surround en rechts surround) met een subwoofer kanaal. Dolby Digital 5.1 is het meest gebruikte geluidssysteem bij DVD's.

Wanneer kan je in Studio voor Dolby geluidsencodering kiezen?
Dolby Digital 2.0 en Dolby Digital 5.1 kan alleen gekozen worden bij “Instellingen” onder “Schijf maken” en niet bij het maken van AVI of MPEG bestanden.

Dolby Pro Logic is beschikbaar zodra je Surround mode kiest bij “Geluidsinstellingen” in de “Gereedsschapskist”.

Met andere woorden DVD’s kunnen Dolby Pro Logic, Dolby Digital 2 of Dolby Digital 5.1 zijn, AVI- en MPEG bestanden kunnen alleen Dolby Prologic zijn.

Kan Studio ook Dolby signalen importeren?
Studio accepteert alleen stereo geluidsignalen en daarmee ook Dolby Pro Logic. Studio heeft geen mogelijkheid om Dolby Digital 2 en Dolby Digital 5.1 signalen te importeren.

Hoe klinkt dat nu?
Stel je kiest “Gereedschapskist” en “Volume wijzigen”. Hier kies je “Surround” mode en je sleept in de luisterruimte het pictogram van het geluidsspoor ombeurten naar elk luidsprekersymbool.
Als je dit in Studio afspeelt zul je een geluidsbeeld hebben die dit volgt.
Maak je hiervan een AVI of MPEG2, dus Dolby Pro Logic, dan blijft dit geluidsbeeld in grote lijnen overeind. De kanaalscheiding gaat echter achteruit en er is maar één surround = achter) kanaal. Het duidelijkst is dit te horen als je nog ergens een oude mono-geluidsopname vandaan weet te toveren en die op een geluidsspoor zet. In Studio afgespeeld en op de Dolby 5.1 DVD komt het geluid alleen uit de luidspreker waar het pictogram heen gesleept is. In Dolby Pro Logic en Dolby Digital 2 hoor je een “wollig” geluidsbeeld om de luidspreker heen.

Hoe moet ik projecten combineren?
Vind je Pro Logic genoeg, dan kun je, net als vroeger, een AVI bestand maken. Een andere goede optie zou een DVD compatibel MPEG2 bestand zijn. Je dekt je op die manier in tegen alle nukken en grillen van Studio en je computer: al je uren editwerk zijn redelijk veilig in het gerenderde bestand opgenomen.

Wil je Dolby Digital 2 of 5.1 gebruiken dan zal je het complete project moeten overbrengen. Selecteer de eerste scène op de tijdlijn, klik dan onder “Bewerken” op “Alles selecteren” en “Kopiëren”. Open nu een nieuw project en klik onder “Bewerken” op “Plakken”. Hoeveel keer je dit kunt herhalen weet ik niet, maar het is zeker niet onbeperkt, een Studioproject kan niet onbeperkt groeien.

Wat kun je wel en wat kun je niet instellen?
Je kunt, door een pictogram te verplaatsen, alleen een compleet geluidsspoor op een bepaalde plaats in de luisterruimte plaatsen. Je kunt dus niet de afzonderlijke links/rechts en Dolby Prologic surround en -center signalen een eigen plaats in de ruimte geven. Je kunt dus ook niet een spoor aan meerdere luidsprekers koppelen (tenzij je het complete geluidsspoor synchroon weet te dupliceren naar een ander spoor). Je kunt ook niet het niveau van de afzonderlijke surroundkanalen instellen.

Dat heeft een aantal belangrijke beperkingen tot gevolg:
- je kunt het stereo geluidsbeeld niet verbreden of versmallen
- een stereosignaal afgespeeld aan de frontzijde zal altijd ook uit de center luidspreker komen
- een mono-opname afgespeeld in Surround mode met het pictogram op de centrum luidspreker, zal altijd alleen uit die luidspreker komen (als het pictogram tussen luidsprekers in staat wordt het geluid afhankelijk van de afstand over die luidsprekers verdeeld).

Steeds weer duiken deze vragen op of worden ze als een bug gezien. Het zijn echter gewoon implementatiebeperkingen.

Wanneer kies ik dan voor Dolby?
Een “Steven Spielberg” effect, waarbij de kogels je om de oren vliegen, zal je niet kunnen maken. Wil je een geluid dwars door de luisterruimte laten lopen, dan zal je het pictogram door de ruimte moeten bewegen of gebruik moeten maken van “aanpassingshandvatten” (knikpunten) die op de volumelijn, balanslijn en de fadelijn geplaatst kunnen worden.

Bedenk dat het geen enkele zin heeft om meerkanaals audio te willen maken van een bronbestand dat toch niet meer dan Stereo is. Alle Dolby Encoders, hiermee bedoel ik dan de Hi-Fi versterkers die ook Dolby Surround kunnen weergeven, creëeren zelf al (via presets of wat dan ook) semi surround effecten in real time en ze doen dat met een beter resultaat dan de Dolby encoder van Studio dat kan.

Studio is een Home product, voor de thuismarkt. De beperkte geluidsmix mogelijkheden en de beperkte import - en export mogelijkheden van Dolby Digital zijn een belangrijke beperking van de huidige versie van Studio. De mensen die toch “Spielberg” effecten nastreven zullen naar heel andere apparatuur en programmatuur moeten omzien.


10 januari 2005
Henk